De warmtepomp, voor- en nadelen, milieu impact en werkelijke kosten.
Kostenvergelijking warmtepomp en elektrische vloerverwarming, de installatiekosten
De warmtepomp verheugt zich in een toenemende belangstelling. Vanuit milieu-oogpunt is dat op het eerste gezicht wellicht te begrijpen. Maar voor een goed kosten- en milieuplaatje is een vergelijking tussen warmtepompen en andere systemen toch belangrijk om een goede keuze te maken. Die proberen we hier te geven. Wilt u weten hoe een warmtepomp werkt? Klik dan hier.
Investeringskosten brine warmtepomp
Een complete brine/water warmtepomp installatie, inclusief de bron, de vloerverwarming en de warmwatervoorziening, komt op een investering van minimaal €20.000. Voor elektrische vloerverwarming incl. elektrische warmwatervoorziening in dezelfde woning bent u zo’n € 5.600 kwijt. Dat is een verschil van € 14.400 (een evt. subsidie is daarin niet meegerekend).
Klik hier als u denkt dat de warmtepompen een geheel nieuwe ontwikkeling zijn
Gebruikskosten brine/water warmtepompen
Met een brine/water warmtepomp bespaart u zo’n € 350 tot max. € 600 per jaar t.o.v. een gas HR ketel. Gaan we uit van € 600 het beste geval dus, dan is de terugverdientijd van die brine/water warmtepomp 24 jaar! U heeft in die tijd dan minimaal 1 en misschien wel 2 keer een nieuwe warmtepomp nodig. omdat de oude versleten is.
Anders gezegd, in vergelijking met een warmtepompinstallatie kunt u met een elektrische vloerverwarming 24 jaar lang gratis stoken. Tegen dezelfde of lagere stookkosten. En als u die € 14.400 reeds bezit en nu belegt, stookt u uw hele leven gratis…. (Deze kostenberekening is nog gemaakt vóórdat de energieprijzen door het dak gingen, dus is nu niet meer 1 op 1 geldig)
Kosten lucht/water warmtepomp
Voor lucht/water warmtepompen, vooral in Nederland veel aangeboden omdat er geen bronboring nodig is, bent u een investering van nog altijd minimaal € 10.000-13.000 kwijt, als u hem op een bestaande CV installatie aansluit. Dat lijkt aantrekkelijk maar… is het dat ook?
- De lucht/water warmtepomp is in praktijk lang niet zo energiezuinig als de brine/water warmtepomp. Juist in Nederland, bij buitentemperaturen tussen +10 tot -2 graden zijn, werken die warmtepompen heel vaak in ontdooi-bedrijf. Eenvoudig omdat de verdamper in de vochtige buitenlucht steeds weer bevriest. En dus steeds weer ontdooid moet worden. Dat kost gewoon elektrische stroom zonder ook maar iets op te leveren.*
- Bij nog wat lagere buitentemperaturen wordt de COP (rendement dus) ook steeds lager. Meestal lager dan 2, vooral als de warmtepomp aangesloten is op een CV met radiatoren. En die ook uw warm water moet leveren. De aanvoertemperatuur vanaf de condensor moet dan toch minimaal 60 graden zijn. En juist die hoge temperatuur maakt de warmtepomp een stuk minder efficiënt. **
- Dat rendement wordt ook nog eens verder verlaagd als u de lucht/water warmtepomp ook gebruikt voor uw warme (douche/keuken) tapwater. De boiler zelf moet dan altijd (24 uur per dag, 365 dagen per jaar) een temperatuur van minimaal 55 graden hebben. Dat is nodig ter voorkoming van legionella.***
- Nog een groot nadeel: de temperatuurregeling van uw woning. Waar u gewend bent om de temperatuur met een simpele thermostaat in huis te regelen, waar dan de CV uitslaat als er geen warmte meer nodig is, moet een warmtepomp altijd zo lang mogelijk achtereen doorlopen. Dus géén nachtverlagingen en als er overdag niemand thuis is, de temperatuur in huis gewoon hoog laten is het devies. Zie ook hier. Dat betekent onnodige warmte en dus onnodig hoge stookkosten!
- Samengevat: bij temperaturen van 8 graden en lager gaat de warmepomp regelmatig in ontdooibedrijf, vaak meer dan 3x per uur, ofwel méér dan 1.200 keer per jaar tot zelfs wel bijna 4.000 keer!! Dat kost stroom zonder iets op te leveren. Hoe hoger de temp. van uw CV installatie en/of warm tapwater boiler moet zijn, des te slechter is het rendement (des te lager de COP).
Dat alles betekent dat een lucht/water warmtepomp v.w.b. stookkosten nog nauwelijks aantrekkelijk is maar wel onevenredig veel kost.
*In dit document vindt u hoe vaak een warmtepomp per jaar in ontdooibedrijf draait. Schrikt u niet: in Nederland is dat vanaf ruim 1.200 x per jaar tot bijna 4.000 keer per jaar!! Iedere keer dat dat gebeurt slurpt die warmtepomp niet alleen stroom maar gebruikt ook nog eens eerder opgewekte warmte om die naar buiten te brengen en de verdamper te ontdooien!!
**Rendement en COP
Het COP getal geeft de prestatie van de compressor van de warmtepomp, inclusief de bij de warmtepomp vast ingebouwde componenten. De extra stroom die nodig is voor circulatiepompen, opvoerpompen, ventilatoren, kleppen en verwarmingselementen (vaak wel tot 6 kW vermogen) wordt daarin niet mee berekend. Dat verbruik alleen al is meestal hoger dan dat van de compressor zelf. Maar ja, hetzelfde geldt ook voor het stroom-verbruik van uw huidige CV ketel (pomp(en), ventilator, elektronica). Of weet u toevallig wel hoe hoog dat op jaarbasis is?
Die COP wordt af fabriek opgegeven op basis van de meest gunstige arbeidsomstandigheden, dwz voor een lucht-warmtepomp:
- Buitentemperatuur 10 graden
- Verdampertemperatuur 5 graden
en binnen:
- Aanvoertemperatuur binnen 35 graden
- Retourtemperatuur 33 graden
Voor een water/Brine warmtepomp:
- Brontemperatuur 8 graden
- Verdampertemperatuur 5 graden
en binnen:
- Aanvoertemperatuur binnen 35 graden
- Retourtemperatuur 33 graden
Bij hogere CV aanvoertemperaturen b.v. is de COP een belangrijk stuk lager. Dat geldt b.v. als u radiatoren gebruikt maar ook warm water via de warmtepomp. Bij 8 graden buitentemp. of lager, en met een hoge CV aanvoertemperatuur, dus boven 35 graden, zakt de COP nog veel verder. En kan zelfs een waarde kleiner dan 1 bereiken, omdat er o.a. elektrische verwarmingselementen moeten worden ingeschakeld…
U ziet ook dat de COP opgaves nergens rekening houden met hogere verwarmingstemperaturen (aanvoertemperatuur) dan 35º, zelfs niet bij de nieuwe zgn. hoge-temperatuur (HT) warmtepompen!* Terwijl dat zelfs in de nieuwbouw met perfecte isolatie alleen al voor het sanitair warm water wel moet! Laat staan wanneer u om uw huis te verwarmen die min. 60º ook al nodig heeft! Het effect op uw stroomrekening laat zich raden, evenals het kelderen van die mooie COP waarde…
*Die HT warmtepompen kunnen aanvoertemp. van 70º of hoger bereiken. Je verwacht dan een COP opgave bij die aanvoertemp, maar die vind je niet. De standaard waarde bij aanvoer van 35º wel.
Het gevolg van die hoge temp. zie je in onderstaande grafiek, de COP komt akelig dicht bij 1. (Bedenk dat die COP maar een klein deel van het verhaal is, zie hieronder bij COP opgaves van fabrikanten.)
Zoals er staat: bij een buitentemp. van 7º. Bij 0º nog een stuk lager dus….
Reclame campagne: Hoe gasvrij bent u?
Stichting Natuur en Milieu heeft zich kennelijk door de warmtepomp branche laten overhalen om deze radio-reclame te maken. Niet gehinderd door enige kennis van zaken, want als uw huis met 50 graden CV water verwarmd moet worden, kunt u maar beter géén warmtepomp aanschaffen. Dat kan pas zinvol worden als het met 35 graden kan, zoals u hierboven kunt zien!
***Warm water uit de warmtepomp
Warmtepompen werken het meest efficient bij een klein temperatuurverschil tussen bron en de aanvoer. Maar voor uw sanitair warm water moet u met een warmtepomp altijd een boiler gebruiken, die 24 uur per dag, 365 dagen per jaar het water op minimaal 60 graden houdt. En dat terwijl u per dag meestal nog geen uur lang warm water gebruikt! De rest van de tijd verliest de boiler voortdurend warmte die door de warmtepomp moet worden aangevuld! Vergelijkt u dat eens met een doorstroomverwarmer.
COP opgaves van fabrikanten
De door warmtepomp-fabrikanten opgegeven COP (en dus uw stroomkosten) gelden altijd alleen voor de warmtepomp zelf en alleen bij de opgegeven (ideale) temperatuurkoppels, nooit meegerekend zijn de stroomkosten voor b.v. de circulatiepompen (bij vloerverwarming rekent u met 400 kWh per jaar per vloerverwarmingsunit/pomp), extra aangebrachte verwarmingselementen (meestal 6 kiloWatt) in de altijd noodzakelijke boiler(s) en de extra benodigde elektrische ontdooi-elementen.
Zo verliest een moderne 300 ltr. boiler/buffervat bij een watertemp. van 65° per dag 2,4 kWh aan warmte, ofwel 876 kWh per jaar! De 500 ltr. uitvoering zelfs 1226 kWh/jaar! (geg. uit handleiding Itho boiler).
Tel daar het pompverbruik van 400 kWh bij op en het verlies (=onnodig energieverbruik) alleen door deze randapparaten is al 1.276 kWh (1626 kWh bij 500 ltr.) per jaar…
Alleen al op basis van dit getal is het toch grote aantal klachten over het hoge gebruik en slechte werking (te koud) van vele warmtepompinstallaties goed te begrijpen. Hier nog zo’n voorbeeld. Vergelijk dat eens met dit huis met elektrische vloerverwarming en een elektrische doorstromer.
Anders gezegd: de héél veel aangehaalde dooddoener: “Een warmtepomp heeft een COP van (b.v.) 3 en een elektrische verwarming heef een COP = 1, dus is de warmtepomp altijd zuiniger”, is volledig misleidend en absoluut onjuist. Zie ook hier.
Maar mijn warmtepomp werkt toch prima!
Als een warmtepomp goed werkt en het stroomverbruik b.v. rond 4.000 kWh per jaar is voor uw goed geïsoleerde modale woning van rond 120 m2 woonoppervlak, dan zult u denken dat dat is omdat de warmtepomp dan een COP haalt van rond 3,5. Want met uw oude CV ketel stookte u totaal zo’n 1000 m3 gas, wat overeenkomt met rond 10.000 kWh. Maar kijkt u dan eens hier. Dan zult u begrijpen dat uw warmtepomp zo zuinig lijkt alleen omdat uw oude gasketel altijd zo slordig met energie omgesprongen is… maar dat in werkelijkheid in het hier aangehaalde voorbeeld uw gehele warmtepomp installatie op een COP van 1 of nog lager uitkomt….
Hier onder nog eens uitgelegd waarom warmtepompen helemaal niet zoveel besparen als in de reclames en overheidspromoties wordt beweerd.
Meer over de verschillende soorten warmtepompen:
Daarom is ons advies: neem uw besluit pas nadat u alle andere mogelijkheden ook serieus hebt onderzocht.
Inclusief de (jazeker die is er) elektrische CV ketel.
Vergelijking met infrarood vloerverwarming
Kosten aanleg infrarood vloerverwarming
Voor een gemiddelde eengezinswoning kost de aanleg van elektrische infrarood verwarming rond de € 4.000. Daarvoor heeft u alle benodigde materialen, regelingen enz. Bijkomende kosten voor de aanleg variëren, bij een bestaande woning zal wellicht eerst extra isolatie worden aangebracht, ook in de vloer. Maar die kosten zou u in dezelfde woning ook voor een ander verwarmingssysteem hebben gemaakt. Bovendien is de aanleg van de kabels of matten in de vloer gemakkelijker en minder kostbaar dan de aanleg van een watergedragen vloerverwarming.
Berekening benodigd vermogen vloerverwarming
In onze ervaring worden hier erg vaak kostbare fouten gemaakt. Te vaak wordt uitgegaan van het vermogen van een bestaande CV ketel om de warmtebehoefte te berekenen, in plaats van uit te gaan van de warmtebehoefte van de woning, die eenvoudig uit de warmteverlies berekening kan worden gehaald. Als u dat wel doet dat ziet u dat de aanwezige CV ketel eigenlijk altijd over een 5 tot 10-voudige overcapaciteit beschikt. Voor een redelijk tot goed geïsoleerde woning met 100 m2 woonoppervlak heeft u aan verwarmend vermogen nooit meer dan rond 7 kW nodig, in een nieuwbouw woning zelfs minder dan 5 kW en in een nieuwbouw rijtjeshuis nog minder. Omdat bij infrarood (vloer)verwarming iedere kamer individueel geregeld wordt en u nooit alle kamers tegelijkertijd warm houdt, wordt er daarvan effectief nooit meer dan maximaal 3,5 kW gebruikt, en dat alleen bij extreme vorst.
Verbruik infrarood vloerverwarming
Voor dit type verwarming geldt dat iedere kWh gebruikte stroom ook wordt omgezet in nuttige warmte. Er is dus geen verlies, er is geen hulpapparatuur die stroom vreet en niets oplevert. De genoemde woning zal dan voor verwarming ongeveer 4.000 tot 4.500 kWh per jaar gebruiken wanneer hij vrijstaand is, en ongeveer 3.000 kWh per jaar wanneer het een tussenwoning is. Vergelijkt u dat eens met de opgaves van warmtepomp leveranciers en trek zelf uw conclusie!
Warm water voorziening
De zuinigste methode is om een elektrische doorstroomverwarmer (doorstromer of elektrische geiser) toe te gebruiken. Die houdt het water niet onnodig warm wanneer u het niet gebruikt en komt uit met een stroomgebruik van zo’n 24 kWh per m3 warm tapwater van douchetemp. Voor een douchebeurt van 5 min. gebruikt u rond 30 liter warm water, dat kost dus minder dan 1 kWh. Dat is per persoon rond 220 kWh per jaar of voor 4 personen 880 kWh per jaar (reken daarbij nog warm water voor wastafels, keuken en u komt op rond 980 kWh). Vergelijk dat eens met wat de aanbieders van warmtepomp boilers u vertellen: Verbruik in dezelfde situatie dan 1300 kWh… Een doorstroomverwarmer met voldoende capaciteit kost niet meer dan € 366.
Waarom de warmtepomp aanzienlijk minder bespaart dan wordt beweerd
We vergelijken uw huis eens met uw auto.
Stel uw auto heeft gewoon een benzine motor. Hij rijdt mooi zuinig, u bent er blij mee. Het zuinig zijn van uw auto hangt natuurlijk niet alleen af van die motor, maar ook van de auto zelf en van uw rijstijl.
Nu heeft de auto-fabrikant een hele nieuwe motor bedacht! Die motor is 2 tot 4 keer zuiniger dan uw benzinemotor, zo zegt de fabrikant. En: nog mooier die nieuwe motor kan zo in uw bestaande auto worden ingebouwd!! Kost wel een beetje, maar u doet het toch, vanwege de besparing. Het nadeel is wel dat die motor in gewicht aanzienlijk zwaarder is dan de oude benzine motor. Dus uw auto is nu ook een stuk zwaarder! Het gevolg: u rijdt helemaal niet zuiniger… Hoe kan dat? Inderdaad, door het hogere gewicht van uw auto…
Welnu, die oude benzinemotor was uw gasketel, de nieuw ingebouwde motor is de warmtepomp. De auto zelf is uw huis.
Anders gezegd: we staren ons blind op het hoge rendement (COP) van de nieuwe motor, maar hebben niet in de gaten dat dat extra “gewicht” zoveel meergebruik oplevert dat de besparingen teniet gedaan worden… Overigens zit dat extra “gewicht” bij een warmtepomp vooral in het benodigde grote buffervat want zonder dat kan uw warmtepomp niet goed werken en keldert die COP… Maar ook voor het ontdooien van de buitenunit is dat buffervat noodzakelijk. En ook dat is in die mooie COP van de fabrikant niet meeberekend… Evenmin als die elektrische verwarmingselementen in dat buffervat!
Samenvattend
Met elektrische (infrarood) vloerverwarming en een doorstroomverwarmer voor warm tapwater is uw stroomverbruik even hoog als met een brine-warmtepomp, en zelfs lager dan met een lucht-warmtepomp! De totale kosten zijn altijd aanzienlijk lager want: geen enkel onderhoud en voor de infrarood vloerverwarming een bijna onbegrensde levensduur, dus nauwelijks afschrijving.
Helaas worden we overspoeld met reclames en adviezen die de warmtepomp in een glansrol plaatsen en ons doen geloven dat het de enige oplossing van alle verwarmingsproblemen is, tegen superlage kosten. En als iets maar vaak genoeg herhaald wordt, wordt het door velen geloofd…